اهمیت کسب آگاهی درباره بیماری‌تان را دست کم نگیرید!
نویسنده: سارا رضایی- روانشناس
فهرست مطالب این مقاله
معمولا با شنیدن خبر بیماری یکی از آشنایان، همزمان با ناراحتی، نگرانی و آرزوی سلامتی برای او، از ته دل امیدواریم که خود یا نزدیکانمان در این موقعیت قرار نگیریم…
اما چه کسی می‌تواند مطمئن باشد که این شرایط را تجربه نخواهدکرد؟!
آیا می‌دانید به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) سرطان در ایران رو به افزایش است. به طوری که به ازای هر ۱۰ هزار نفر در مردان ۱۷۷ نفر و در زنان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۴۰ نفر به این بیماری مبتلا هستند.[1]
آیا می‌دانید هر بیماری جسمی، روان ما را هم به میزان زیادی درگیر می کند؟ و می‌تواند بر فرایند درمان جسم تاثیرگذار باشد؟
مثلا ترس و نگرانی یک بیمار سالمند از وابسته شدن به دیگران می‌تواند موجب افسردگی او بشود، احساس خشم و اندوه یک بیمار جوان از تغییرات ظاهری همراه با بیماری‌اش می‌تواند باعث عدم همکاری او در فرایند درمان گردد و…
آیا این واقعیت را می‌دانید که یک بیماری سخت جسمی، فقط یک مساله‌ی پزشکی نیست؟ آیا به این فکر کرده‌اید که بیماری، مساله‌ای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و… نیز هست؟
آیا می‌دانید هریک از این وجوه بیماری چه معنایی در زندگی بیمار و خانواده‌ی او دارد؟
با این مقدمه، احتمالاً پذیرفتنی است که برای روبرو شدن صحیح و اقدام مناسب در هنگام بیماری، بسیار نیازمند کسب آگاهی و آمادگی هستیم.
سفری پر رمز و راز!
بیایید تصور کنیم شما مجبور شده‌اید به صورت ناگهانی و بدون کسب آمادگی‌های لازم، به کشور دیگری سفر کنید. قرار است به جایی بروید که تا‌به‌حال نرفته‌اید و اطلاعات زیادی درباره‌ی آن کشور ندارید.
فرهنگ مردمش را نمی‌شناسید، قوانین آن کشور را نمی‌دانید و حتی ممکن است زبان رایج برای صحبت در آن‌جا را بلد نباشید. ماهیت سفرتان به گونه‌ای است که زمان دقیق بازگشت شما نیز مشخص نیست. شرایط دشواری است. شما چگونه در همان فرصت اندک برای این سفر آماده می‌شوید؟
مقدمات سفر را فراهم کنید
- احتمالا اول از همه تلاش میکنید تا درباره‌ی کشور مقصد، اطلاعاتی کسب نمایید. و حتماً دقت میکنید که این اطلاعات را از منابع معتبری جمع‌آوری کنید. شیوه‌ی سفر، محل اقامت در طول راه و بعد از رسیدن به مقصد، زمان حرکت و… هم مواردی است که به دانستنشان نیاز دارید.
- لازم است حتما کمی درباره‌ی فرهنگ و آداب و رسوم مردمان آن‌جا بدانید. بعضی کارها در فرهنگ کشور مقصد خوب یا بد است و اگر این را ندانید ممکن است به دردسر بیفتید.
- عجله‌ای که دارید، و ناگهانی بودن سفر، شما را مضطرب می‌کند. می‌توانید از کمک فکری کسی استفاده کنید که به شما اطمینان دهد از عهده‌ی این سفر بر‌می‌آیید. کسب آمادگی ذهنی و روانی برای مواجه‌شدن با اتفاق‌های پیش‌بینی‌نشده، گام مهمی است که باید پیش از سفر بردارید.
- اگر برایتان مقدور باشد، چه بسا از کسی دعوت کنید تا شما را در این سفر همراهی کند و تنها به سفر نروید.
- احتمالاً تا جای ممکن به شیوه‌هایی فکر میکنید که به کمک آن بتوانید نیازهای اولیه‌ی خودتان را تامین نمایید. مثلا یک مترجم آنلاین که مشکل زبان را برایتان حل کند، یک کتابچه‌ی راهنما درباره‌ی کمک‌های اولیه، نقشه‌ای از کشور مقصد و…
بیماری موضوعی اقتصادی است
چون برای درمان هر بیماری به پول نیاز دارید. و در نبود پول کافی، دریافت درمان مطلوب در زمان مناسب ممکن نیست.
گاهی بیماری به دلایل که شما پول کافی برای تغذیه‌ی سالم، انجام معاینات ضروری دوره‌ای، انجام یک درمان کم خطر اولیه و… ندارید ایجاد می‌شود یا از یک بیماری قابل درمان به یک وضعیت پیچیده تبدیل می‌گردد.
تقریبا 70 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان در کشورهای کم درآمد و متوسط درآمد وجود دارد[1].
بیماری موضوعی فرهنگی-اجتماعی است
مثلاً به این دلیل که شخص بیمار و خانواده‌ی او همزمان با تجربه‌ی مبارزه با بیماری، گاه مجبور به مبارزه با قضاوت‌های جامعه نیز هستند. قضاوت‌هایی که گاه می‌تواند باعث شود یک خانواده بیماری فرزند خود را از همه‌ی اقوام مخفی کنند.
بیماری موضوعی سیاسی است
مثلاً به این دلیل که تامین دارو برای درمان بیماری‌ها بر عهده‌ی دولت‌ها است و بر اساس روابط و تصمیمات سیاسی دولت‌ها ممکن است یک داروی مهم کمیاب یا نایاب شود. در سال 2017، تنها 26 درصد از کشورهای کم درآمد گزارش دادند که خدمات پاتولوژی در بخش دولتی در دسترس عموم قرار دارد. در حالی که این رقم در کشورهای با درآمد بالا به بیش از 90 درصد می رسد.[2] در همه‌گیری کرونا همگی به خوبی سیاسی بودن بیماری را درک کردیم!
بیماری موضوعی اجتماعی است…
هنگام روبرو شدن با بیماری هم درست مانند این مثال، بسیاری از اطلاعات مهم را نداریم. به شکلی غیر منتظره نشانه‌هایی از بیماری در ما آشکار می‌شود که علم پزشکی یک نام بر روی مجموعه‌ی این نشانه‌ها می‌گذارد؛ نام بیماری ما!
ما نشانه‌ها را با همه‌ی وجود تجربه می‌کنیم گویی در آستانه‌ی یک اتفاق ناشناخته و نگران‌کننده قرار گرفته‌ایم، اما تصویر روشنی از مسیر پیش رو، مقصد، زمانی که این نشانه‌ها طول می‌کشند و… نداریم.
درست مانند مقدماتی که برای یک سفر خوب مهیا کردیم، در موقعیت بیماری هم به سراغ تدارک مقدمات می‌رویم. این کار را می‌توان به بخش‌های زیر تقسیم نمود:
- کسب آگاهی
- آشنایی با آداب و رسوم حاکم بر نظام درمان
- کسب آمادگی روحی
- همراه کردن دیگران
- تمهیداتی برای مقابله و رفع نیازهای اولیه در طول بیماری
داستان ما در «مواجهه با بیماری»
ما قصد داریم در قالب مجموعه‌ی «مواجهه با بیماری» به صحبت درباره‌ی جزئیات هر یک از این پنج مرحله بپردازیم.در این سفر، گام به کام همراه می‌شویم و در هر گام با آگاهی و عمل به «تغییر» می اندیشیم.
به این امید که کسب دانش درباره‌ی موقعیت‌های دشوار، شرایط زیستی سالم‌تری را برای مردمان فراهم نماید و افزایش آگاهی و ترویج همدلی، موجب حفظ احترام و کرامت انسانی در زمان بیماری شود.
بخش اول از این مجموعه که در حال حاضر می‌خوانید، نکاتی درباره ی کسب آگاهی‌های ضروری برای مقابله با بیماری، می‌باشد.
آنچه لازم است درباره‌ی بیماری بدانیم
- درباره‌ی مسیر پیش رو و روند تشخیص و درمان بیماری، از پزشک معالج‌تان سوال بپرسید. در هر مرحله از بیماری (چه وقتی خودتان بیمار هستید و چه در جایگاه همراه بیمار)، دانستن گام‌های پیش رو مفید و راهگشاست؛ حتی اگر این آگاهی، دردناک باشد. ذهن ما به صورت ناخواسته، درباره‌ی چیزهای ناشناخته خیال‌پردازی می‌کند؛ خیال‌هایی که خیلی از اوقات می‌دانیم واقعی نیستند اما می‌توانند آزارنده و فرساینده شوند. پس ترس و خجالت را کنار بگذارید و سوال‌ها و نگرانی‌هایتان را بر زبان بیاورید.
- آگاهی خودتان را تا حد امکان افزایش دهید و صرفاً به گفتگو با پزشک اکتفا نکنید؛ با مراجعه به منابع اطلاعاتی معتبر، اطلاعات بیشتری در مورد جنبه‌های مختلف بیماری کسب کنید. در جریان این جستجو، مراقب باشید اطلاعات نادرست باعث سردرگمی و نگرانی نابه‌جای شما نشوند. اجازه ندهید نگرانی شما از دقتتان بکاهد. همیشه اعتبار اطلاعاتی که دریافت میکنید را به‌دقت وارسی کنید.
- در روند هر بیماری معمولا دو مرحله وجود دارد: تشخیص بیماری و درمان آن. اقدامات تشخیصی ممکن است در چندین سطح انجام شوند؛ اگر طبق اطلاعاتی که کسب کرده‌اید، می‌دانید که در سیر تشخیص بیماری ممکن است نیازمند بررسی‌های تشخیصی پیچیده‌تری مانند MRI، اندوسکوپی، سی‌تی‌اسکن،آنژیوگرافی یا… شوید، در مورد آن‌ها اطلاعات و آمادگی های ضروری را کسب کنید.
- ممکن است برای درمان یک بیماری بیش از یک روش درمان وجود داشته‌باشد. در این مورد از پزشک خود بپرسید و از او بخواهید تفاوت روش‌های مختلف را برایتان شرح دهد.
- هر دارو یا هر شیوه‌ی درمان همزمان با فایده‌هایش عوارضی دارد. درباره‌ی عوارض احتمالی داروها اطلاعات کسب کنید و بدانید که چه عارضه‌هایی را باید جدی گرفت و پیگیری کرد.
- تمام زندگی بیمار و همراه او نباید بر اساس بیماری تعریف شود. از امکان‌هایی که بیمار و همراه او برای داشتن یک زندگی پویا می‌توانند از آن‌ها بهره بگیرند لیستی تهیه کنید و در طول مدت بیماری از آن غافل نشوید. به عنوان مثال: تماس صوتی یا تصویری با دوستان، مطالعه، انجام بازی‌های فکری سرگرم‌کننده، گوش دادن به فایل‌های صوتی مورد علاقه، کارهای هنری و…
- از کسانی که می‌توانند در طول بیماری به شیوه‌ای به بیمار و همراه او کمک کنند، لیستی تهیه کنید و به موقع از همراهی ایشان استفاده کنید. مثلا کمک یکی از دوستان به مادری که یک کودک بیمار بستری در بیمارستان دارد، برای مراقبت از فرزند دیگرش.
لازم نیست حتما خودمان بیماری را تجربه کنیم!
برای کسب بعضی از آگاهی‌ها لازم نیست حتما بیماری را تجربه کنیم. می‌توان برای ایجاد آمادگی برای اقدام بهتر یا کمک مقتضی به دیگران، پیش از روبرو شدن با بیماری نکات مهمی در این رابطه را دانست. به عنوان مثال موارد زیر:
- کسب اطلاعاتی درباره‌ی انواع بیمه‌ها و خدمات هر بیمه برای افراد تحت پوشش.
- آشنایی با بیمارستان‌های مختلف شهر خود و این که در هر بیمارستان امکان دریافت چه نوع خدماتی وجود دارد.
- آشنایی با درمانگاه‌های شبانه‌روزی نزدیک به محل زندگی و خدمات هر یک از آن‌ها
- آشنایی با فرایند بستری شدن در بیمارستان و مراحلی که لازم است برای این کار انجام شود.
- شناخت دسته‌های مختلف پرسنل مشغول به کار در بیمارستان
- آگاهی از حقوق بیمار
- آشنایی با شرایط کاری پرسنل بیمارستان علی‌الخصوص بیمارستان‌های شلوغ
- آشنایی با بخش مددکاری بیمارستان و شرح وظایف این بخش
- آشنایی با خدمات اورژانس و شیوه‌ی استفاده از آن
- آشنایی با سازمان‌های دولتی و موسسات مردم نهادی که می‌توانند در تامین هزینه‌های درمانی یاری کنند
- آشنایی با داروخانه‌های مهم محل سکونت خود، داروخانه‌های شبانه‌روزی و روش‌هایی برای یافتن داروهای کمیاب
منابع آمارهای ارائه شده در این مقاله
[1] https://samatashkhis.com/cancer-stats نگاهی به آمار سرطان در ایران و جهان
[2] https://samatashkhis.com/cancer-stats نگاهی به آمار سرطان در ایران و جهان
[3] https://samatashkhis.com/cancer-stats نگاهی به آمار سرطان در ایران و جهان
این مطلب را با کسانی که مطالعه آن را برایشان مفید می‌دانید به اشتراک بگذارید
